معنی علی دقاق - جستجوی لغت در جدول جو

علی دقاق(عَ یِ دَقْ قا)

لغت نامه دهخدا

علی داد

(پسرانه)

علی (عربی) + داد (فارسی) داده علی (ع)

فرهنگ نامهای ایرانی

علی زقاق

(عَ یِ زَقْ قا)

ابن قاسم بن محمد تجیبی مغربی. مشهور به زقاق و مکنی به ابوالحسن. فقیه و شاعر و از مردم فاس بود. از غرناطه نیز دیدن کرد و نزد برخی از علمای آنجا بکسب دانش پرداخت و در سال 912 هجری قمری درگذشت. او راست: 1- لامیه ای در علم قضاء. 2- المنهج المنتخب الی اصول عزیت فی المذهب. (از معجم المؤلفین از ایضاح المکنون بغدادی ج 2 ص 398 و هدیهالعارفین بغدادی ج 1 ص 740 و الاعلام زرکلی ج 5 ص 136)

لغت نامه دهخدا

علی دقیقی

(عَ یِ دَ)

ابن عبیدالله دقیقی بغدادی، مشهور به دقاق و مکنّی به ابوالقاسم. رجوع به ابوالقاسم (علی بن عبیدالله دقاق) و علی (ابن عبیدالله...) شود

لغت نامه دهخدا

علی سقاف

(عَ یِ سَقْ قا)

ابن ابی بکر بن عبدالرحمان سقاف علوی. ملقب به نورالدین. و در هدیهالعارفین نام او به صورت ’علی بن ابی بکر بن عبدالرحمان بن محمد باعلوی’ آمده است. وی فقیه و صوفی و شاعر و تولد و وفات او در مدینه بود. (818- 895 هجری قمری). او راست: 1- البرقه المشیقه فی الباس الخرقه الانیقه. 2- الدر المدهش البهی فی مناقب الشیخ سعد بن علی. 3- دیوان شعر. 4- کتابی در علم میقات. 5- کتاب النکاح. (از معجم المؤلفین از کشف الظنون ص 1738 و هدیه العارفین ج 1 ص 738 و ایضاح المکنون ج 1 ص 177 و 448 و الاعلام زرکلی ج 5 ص 74 و کنزالبراهین جعفری ص 70 و فهرس الفهارس کتانی ج 1 ص 180)
ابن شیخ بن محمد بن علی سقاف علوی. مشهور به ابن شهاب الدین. نسابه بود و در سال 1136 هجری قمری در تریم از بلاد حضرموت متولد شد، و در سال 1203 ه. ق. در شجر درگذشت. او راست: الشجره العلیه، در 14 جلد. (از معجم المؤلفین از اعلام زرکلی ج 5 ص 106)

ابن ابی بکر بن عبدالرحمان سقاف علوی. ملقب به نورالدین. و در هدیهالعارفین نام او به صورت ’علی بن ابی بکر بن عبدالرحمان بن محمد باعلوی’ آمده است. وی فقیه و صوفی و شاعر و تولد و وفات او در مدینه بود. (818- 895 هجری قمری). او راست: 1- البرقه المشیقه فی الباس الخرقه الانیقه. 2- الدر المدهش البهی فی مناقب الشیخ سعد بن علی. 3- دیوان شعر. 4- کتابی در علم میقات. 5- کتاب النکاح. (از معجم المؤلفین از کشف الظنون ص 1738 و هدیه العارفین ج 1 ص 738 و ایضاح المکنون ج 1 ص 177 و 448 و الاعلام زرکلی ج 5 ص 74 و کنزالبراهین جعفری ص 70 و فهرس الفهارس کتانی ج 1 ص 180)
ابن شیخ بن محمد بن علی سقاف علوی. مشهور به ابن شهاب الدین. نسابه بود و در سال 1136 هجری قمری در تریم از بلاد حضرموت متولد شد، و در سال 1203 هَ. ق. در شجر درگذشت. او راست: الشجره العلیه، در 14 جلد. (از معجم المؤلفین از اعلام زرکلی ج 5 ص 106)

لغت نامه دهخدا

علی سقاط

(عَ یِ سَقْ قا)

ابن محمد بن علی مغربی. مشهور به سقاط و مکنی به ابوالحسن. متکلم و شاعر بود. در فاس متولد شد و در سال 1183 هجری قمری در مصر درگذشت. او را ارجوزه ای است در توحید. و نیز فهرستی دارد. (از معجم المؤلفین از دلیل مؤرخ المغرب ابن سوده ص 357 و فهرست الخدیویه ج 2 ص 26)

لغت نامه دهخدا

علی قزاق

(عَیِ قَزْ زا)

شیخ علی قزاق، وی از امرای میرزا اسکندر بود و وقتی امیرتیمور گورکانی به نواحی اصفهان رسید او و شیخ محمد قرابت با قریب سیصد سوار از نزد میرزا اسکندر فرار کردند و به امیرتیمور ملحق شدند. رجوع به حبیب السیر چ کتاب خانه خیام ج 3 ص 589 شود

لغت نامه دهخدا

علی وراق

(عَ یِ وَرْ را)

ابن عبدالله سفطی مصری مالکی. مشهور به وراق و ملقب به نورالدین و مکنی به ابوالحسن. وی نحوی و فقیه بود و در864 هجری قمری درگذشت. او راست: 1- شرح ایضاح ابی علی فارسی، در نحو. 2- مناسک حج. (از معجم المؤلفین)

لغت نامه دهخدا

علی نقاش

(عَ یِ نَقْ قا)

ابن عبدالقادر بن محمد قرافی قاهری نقاش ملقب به نورالدین. وی عالم در علوم هندسی بود و در سال 880 هجری قمری درگذشت. او راست: عمدهالحذاق فی العمل فی سائر الاّفاق. (از معجم المؤلفین)

لغت نامه دهخدا

علی سقا

(عَ یِ سَقْ قا)

ابن شعیب سقا. وی از مشایخ تصوف و اهل حیرۀ نیشابور بود و با ابوحفص صحبت داشت. گویند که او پنجاه وپنج بار حج کرده است. (از نفحات الانس جامی چ توحیدی پور ص 108)

لغت نامه دهخدا

علی آقا

(عَ یِ)

دهی است از دهستان بالارخ بخش کدکن شهرستان تربت حیدریه واقع در 37 هزارگزی شمال خاوری کدکن و 7 هزارگزی باختر راه شوسۀ عمومی مشهد به زاهدان. ناحیه ای است دامنه، گرمسیر، و دارای 140 تن سکنه. آب آن از چشمه تأمین میشود. محصول آن غلات و بنشن است. اهالی به زراعت و گله داری اشتغال دارند، و صنایع دستی آنان کرباس بافی است. راه آن مالرو است و از طریق شمال مستعلی میتوان اتومبیل برد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9)

لغت نامه دهخدا

ابوعلی دقاق ابوعلی نیشابوری

حسن بن محمد بن دقاق نیشابوری معروف به ابوعلی دقاق. صاحب تذکرهالاولیاء گوید: او امام وقت بود و شیخ عهد و در احادیث و تفسیر و بیان و تقریر و وعظ و تذکیر شأنی عظیم داشت. مرید نصرآبادی بود. بزرگان گفته اند که در هر عهدی نوحه گری بوده است و نوحه گر آن وقت بوعلی دقاق است. آن درد شوق و سوز و ذوق که او را بوده است کسی را نشان ندهند و ابتداء در مرو بود شیخ ابوعلی فارمدی با کمال عظمت خویش میگوید مرا هیچ حجت فردا نخواهد بود الا آنکه گویم هم نام بوعلی دقاقم. استاد ابوعلی می گوید: درخت خودروست که کسی او را نپرورده باشد برگ بیارد و لکن بار نیارد و اگر بار بیارد بی مزه آرد. مرد نیز همچنین باشد چون او را استاد نبوده باشد از او هیج خیر نیاید. پس گفت من این طریق از نصر آبادی گرفتم و او از شبلی و او از جنید و او از سری سقطی و او از داود و او از معروف و او از تابعین. روزی برهنه به ری رسید و بخانقاه عبدالله عمر رضی الله عنهما فرود آمد کسی او را باز شناخت و گفت استاد است پس خلق بر او زحمت کردند و بزرگان گرد آمدند تا درس گوید و مناظره کند گفت این خود صورت نبندد و لکن انشاءﷲکه سخن چند گفته شود پس منبر نهادند و هنوز حکایت مجلس او کنند که آنروز چون بر منبر شد اشارت بجانب راست کرد و گفت الله اکبر پس روی بمقابله کرد و گفت رضوان من الله اکبر پس اشارت بجانب چپ کرد و گفت والله خیر وابقی. خلق به یکبار بهم برآمدند و غریو برخاست تا چندین جنازه برگرفتند استاد در میان آن مشغله از منبرفرود آمده بود بعد از آن او را طلب کردند نیافتند. بشهر مرو رفت تا آنگاه که به نشابور افتاد. نقل است که یک روز بر سر منبر ملامت آدمی میکرد که چه سودست که حسود و معجب و متکبر و آنچه بدین ماند. سایلی گفت با اینهمه صفات ذمیمه که آدمی دارد اما جای دوستی دارد. استاد گفت از خدا بترسید که میگوید: یحبهم و یحبونه. نقل است که روزی بر سر منبر میگفت خدا و خدا و خدا کسی گفت خواجه خدا چه بود گفت نمیدانم گفت چون نمیدانی چرا میگوئی گفت این نگویم چه کنم. نقل است که درویشی در مجلس او برخاست و گفت درویشم و سه روز است تا چیزی نخورده ام و جماعتی از مشایخ حاضر بودند او بانگ برو زد که دروغ میگوئی که فقر سرّ پادشاهست و پادشاه سرّ خویش بجائی ننهد که او با کسی گوید و عرضه کند بعمرو و بزید. نقل است که روزی یکی درآمد که ازجای دور آمده ام نزدیک تو ای استاد، گفت این حدیث بقطع مسافت نیست از نفس خویش گامی فراتر نه که همه مقصودها ترا بحاصل است. نقل است که یک روز جوانی از در خانقاه درآمد و بنشست و گفت اگر کسی را اندیشۀ معصیتی بخاطر درآید طهارت را هیچ زیان دارد؟ استاد بگریست و گفت سؤال این جوانمرد را جواب بگوئید زین الاسلام گفت مرا خاطری درآمد لکن از استاد شرم داشتم که بگویم طهارت ظاهر را خلل نکند اما طهارت باطن را بشکند. نقل است که گفت وقتی در بیابانی پانزده شبانه روز گم شدم چون راه بازیافتم لشکریی دیدم که مرا شربتی آب داد زیان کاری آن شربت آب سی سال است که هنوز در دل من مانده است. و گفتی کسی که بقالی خواهد کرد او را بخروار اشنان باید، اما اگر جامه خواهد شست او را ده ستیر اشنان تمام بود، یعنی علم آنقدر تمام است که بدان کار کنی اما اگر برای فروختن آموزی هرگزت کار برنیاید که مقصود از علم عمل است و تواضع. و گفت هرکه جان خود را جاروب در معشوق نمیکند او عاشق نیست. و گفت شادی طلب تمامتر از شادی وجدان، از بهر آنکه شادی وجدان را خطر زوال است و در طلب امید وصال. و گفت هر که ترک حرام کند از دوزخ نجات یابد و هرکه ترک شبهت کند ببهشت رسد و هرکه ترک زیادتی کند بخدای رسد. وگفت چون حق تعالی تنهای شما را بخریده است ببهشت بدیگری مفروشید که بیع درست نباشد و اگر باشد سود نکند. و گفت بر شما باد که حذر کنید از صحبت سلاطین که ایشان را رأی چون رأی کودکان بود و صولت چون صولت شیران. و گفت شیوۀ سلاطین آن است که ازیشان صبر و با ایشان طاقت نیست. و گفت تواضع توانگران درویشان را دیانت است و تواضع درویشان توانگران را خیانت. و گفت اگر طلب علم فریضه است طلب معلوم فریضه تر. و گفت ابراهیم علیه السلام اسماعیل را گفت ای پسر در خواب دیدم که ترا قربان همی باید کرد گفت ای پدر اگر نخفتی آن خواب ندیدی. گفتند فتوت چیست ؟ گفت حرکت کردن از برای دیگران. و گفت اگر توبه از بیم دوزخ یا امید بهشت میکنی بی همتی است توبه بر آن کن که خدایت دوست دارد: ان الله یحب التّوابین. و گفت فراغت ملک است که آنرا غایت نیست. و گفت از آب و گل چه آید جز خطا و از خدا چه آید جز عطا. و گفت عارف همچون مردی است که بر شیر نشیند همه کس ازو ترسند و او از همه کس بیش ترسد، نقل است که آخر چندان درد درو پدید آمده بود که هر شبگاهی بر بام خانه شدی، آن خانه که اکنون در برابر تربت اوست و آنرا بیت الفتوح گفتندی چون بر بام شدی روی به آفتاب کردی و گفتی ای سرگردان مملکت، امروز چون بودی و چون گذاشتی هیچ جا از اندهگینی ازین حدیث و هیچ جا از زبر و زیرشدگان این واقعه خبر یافتی ؟ همه ازین جنس میگفتی تا که آفتاب فروشدی پس از بام فرود آمدی. و سخن او در آخر چنان شد که کسی فهم نمیکرد و طاقت نمیداشت لاجرم بمجلس او مردم اندک آمدندی چنانکه هفده و هیجده کس زیادت نبودندی چنانکه پیر هری میگویدکه چون بوعلی دقاق را سخن عالی شد مجلس او از خلق خالی شد و باز میگفت ای خداوند آنکه ترا بتحقیق بداندطلب تو همیشه کند و اگر چه داند که هرگزت نیابد. و گفت گرفتم که در فردوسم فرودآوردی و بمقام عالیم رسانیدی آنرا چه کنم که بهتر ازین توانستمی بود و نبودم. نقل کرده اند که بمدت یکسال ابوبکر صیرفی بعد از نماز دیگر روز آدینه بر سر تربت استاد نشستی یعنی که بمجلس آمده ام - انتهی. و ابوالقاسم قشیری از شاگردان و نیز داماد اوست. وفات وی بقول صاحب نفحات و صاحب حبیب السیر در ذیقعده 405 هجری قمری به نیشابور بود و مدفن او نیز بدانجاست و ابن اثیر مرگ او را در حوادث سال 412 هجری قمری نوشته است و خاقانی شروانی گوید:
دقائقی که مرا در سخن بنظم آید
بسرّ آن نرسد وهم بوعلی دقاق

حسن بن محمد بن دقاق نیشابوری معروف به ابوعلی دقاق. صاحب تذکرهالاولیاء گوید: او امام وقت بود و شیخ عهد و در احادیث و تفسیر و بیان و تقریر و وعظ و تذکیر شأنی عظیم داشت. مرید نصرآبادی بود. بزرگان گفته اند که در هر عهدی نوحه گری بوده است و نوحه گر آن وقت بوعلی دقاق است. آن درد شوق و سوز و ذوق که او را بوده است کسی را نشان ندهند و ابتداء در مرو بود شیخ ابوعلی فارمدی با کمال عظمت خویش میگوید مرا هیچ حجت فردا نخواهد بود الا آنکه گویم هم نام بوعلی دقاقم. استاد ابوعلی می گوید: درخت خودروست که کسی او را نپرورده باشد برگ بیارد و لکن بار نیارد و اگر بار بیارد بی مزه آرد. مرد نیز همچنین باشد چون او را استاد نبوده باشد از او هیج خیر نیاید. پس گفت من این طریق از نصر آبادی گرفتم و او از شبلی و او از جنید و او از سری سقطی و او از داود و او از معروف و او از تابعین. روزی برهنه به ری رسید و بخانقاه عبدالله عمر رضی الله عنهما فرود آمد کسی او را باز شناخت و گفت استاد است پس خلق بر او زحمت کردند و بزرگان گرد آمدند تا درس گوید و مناظره کند گفت این خود صورت نبندد و لکن انشاءﷲکه سخن چند گفته شود پس منبر نهادند و هنوز حکایت مجلس او کنند که آنروز چون بر منبر شد اشارت بجانب راست کرد و گفت الله اکبر پس روی بمقابله کرد و گفت رضوان من الله اکبر پس اشارت بجانب چپ کرد و گفت والله خیر وابقی. خلق به یکبار بهم برآمدند و غریو برخاست تا چندین جنازه برگرفتند استاد در میان آن مشغله از منبرفرود آمده بود بعد از آن او را طلب کردند نیافتند. بشهر مرو رفت تا آنگاه که به نشابور افتاد. نقل است که یک روز بر سر منبر ملامت آدمی میکرد که چه سودست که حسود و معجب و متکبر و آنچه بدین ماند. سایلی گفت با اینهمه صفات ذمیمه که آدمی دارد اما جای دوستی دارد. استاد گفت از خدا بترسید که میگوید: یحبهم و یحبونه. نقل است که روزی بر سر منبر میگفت خدا و خدا و خدا کسی گفت خواجه خدا چه بود گفت نمیدانم گفت چون نمیدانی چرا میگوئی گفت این نگویم چه کنم. نقل است که درویشی در مجلس او برخاست و گفت درویشم و سه روز است تا چیزی نخورده ام و جماعتی از مشایخ حاضر بودند او بانگ برو زد که دروغ میگوئی که فقر سرّ پادشاهست و پادشاه سرّ خویش بجائی ننهد که او با کسی گوید و عرضه کند بعمرو و بزید. نقل است که روزی یکی درآمد که ازجای دور آمده ام نزدیک تو ای استاد، گفت این حدیث بقطع مسافت نیست از نفس خویش گامی فراتر نه که همه مقصودها ترا بحاصل است. نقل است که یک روز جوانی از در خانقاه درآمد و بنشست و گفت اگر کسی را اندیشۀ معصیتی بخاطر درآید طهارت را هیچ زیان دارد؟ استاد بگریست و گفت سؤال این جوانمرد را جواب بگوئید زین الاسلام گفت مرا خاطری درآمد لکن از استاد شرم داشتم که بگویم طهارت ظاهر را خلل نکند اما طهارت باطن را بشکند. نقل است که گفت وقتی در بیابانی پانزده شبانه روز گم شدم چون راه بازیافتم لشکریی دیدم که مرا شربتی آب داد زیان کاری آن شربت آب سی سال است که هنوز در دل من مانده است. و گفتی کسی که بقالی خواهد کرد او را بخروار اشنان باید، اما اگر جامه خواهد شست او را ده ستیر اشنان تمام بود، یعنی علم آنقدر تمام است که بدان کار کنی اما اگر برای فروختن آموزی هرگزت کار برنیاید که مقصود از علم عمل است و تواضع. و گفت هرکه جان خود را جاروب در معشوق نمیکند او عاشق نیست. و گفت شادی طلب تمامتر از شادی وجدان، از بهر آنکه شادی وجدان را خطر زوال است و در طلب امید وصال. و گفت هر که ترک حرام کند از دوزخ نجات یابد و هرکه ترک شبهت کند ببهشت رسد و هرکه ترک زیادتی کند بخدای رسد. وگفت چون حق تعالی تنهای شما را بخریده است ببهشت بدیگری مفروشید که بیع درست نباشد و اگر باشد سود نکند. و گفت بر شما باد که حذر کنید از صحبت سلاطین که ایشان را رأی چون رأی کودکان بود و صولت چون صولت شیران. و گفت شیوۀ سلاطین آن است که ازیشان صبر و با ایشان طاقت نیست. و گفت تواضع توانگران درویشان را دیانت است و تواضع درویشان توانگران را خیانت. و گفت اگر طلب علم فریضه است طلب معلوم فریضه تر. و گفت ابراهیم علیه السلام اسماعیل را گفت ای پسر در خواب دیدم که ترا قربان همی باید کرد گفت ای پدر اگر نخفتی آن خواب ندیدی. گفتند فتوت چیست ؟ گفت حرکت کردن از برای دیگران. و گفت اگر توبه از بیم دوزخ یا امید بهشت میکنی بی همتی است توبه بر آن کن که خدایت دوست دارد: ان الله یحب التّوابین. و گفت فراغت ملک است که آنرا غایت نیست. و گفت از آب و گل چه آید جز خطا و از خدا چه آید جز عطا. و گفت عارف همچون مردی است که بر شیر نشیند همه کس ازو ترسند و او از همه کس بیش ترسد، نقل است که آخر چندان درد درو پدید آمده بود که هر شبگاهی بر بام خانه شدی، آن خانه که اکنون در برابر تربت اوست و آنرا بیت الفتوح گفتندی چون بر بام شدی روی به آفتاب کردی و گفتی ای سرگردان مملکت، امروز چون بودی و چون گذاشتی هیچ جا از اندهگینی ازین حدیث و هیچ جا از زبر و زیرشدگان این واقعه خبر یافتی ؟ همه ازین جنس میگفتی تا که آفتاب فروشدی پس از بام فرود آمدی. و سخن او در آخر چنان شد که کسی فهم نمیکرد و طاقت نمیداشت لاجرم بمجلس او مردم اندک آمدندی چنانکه هفده و هیجده کس زیادت نبودندی چنانکه پیر هری میگویدکه چون بوعلی دقاق را سخن عالی شد مجلس او از خلق خالی شد و باز میگفت ای خداوند آنکه ترا بتحقیق بداندطلب تو همیشه کند و اگر چه داند که هرگزت نیابد. و گفت گرفتم که در فردوسم فرودآوردی و بمقام عالیم رسانیدی آنرا چه کنم که بهتر ازین توانستمی بود و نبودم. نقل کرده اند که بمدت یکسال ابوبکر صیرفی بعد از نماز دیگر روز آدینه بر سر تربت استاد نشستی یعنی که بمجلس آمده ام - انتهی. و ابوالقاسم قشیری از شاگردان و نیز داماد اوست. وفات وی بقول صاحب نفحات و صاحب حبیب السیر در ذیقعده 405 هجری قمری به نیشابور بود و مدفن او نیز بدانجاست و ابن اثیر مرگ او را در حوادث سال 412 هجری قمری نوشته است و خاقانی شَروانی گوید:
دقائقی که مرا در سخن بنظم آید
بسرّ آن نرسد وهم بوعلی دقاق

لغت نامه دهخدا

معنی علی دقاق - جستجوی لغت در جدول جو

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما